Świat się śmieje (archiwum Mosfilm)

„Świat się śmieje, a my z nim” / przegląd filmów Grigorija Aleksandrowa / „Świat się śmieje”

   Kino radzieckie odbierane jest dziś inaczej niż w przeszłości. W PRL-u wiele pokoleń Polaków zmuszanych było do jego oglądania. Współczesna młoda widownia ogląda je bez ideologicznego gorsetu i z rosnąca fascynacją. 
    Grigorij Aleksandrow (1903–83) – reżyser i scenarzysta filmowy, operator, montażysta i aktor – jest twórcą klasycznej radzieckiej filmowej komedii muzycznej. W swoich obrazach wykorzystywał konwencję amerykańskiej burleski i musicalu. Preferował beztroską satyrę, w której fabuła nie była zbyt istotna.
    Ważnym przystankiem na jego artystycznej drodze była współpraca z Siergiejem Eisensteinem, czołowym przedstawicielem socrealizmu w filmie, którego twórczość wywarła wielki wpływ na reżyserów wielu pokoleń. Aleksandrow m.in. zagrał w najsłynniejszym obrazie Eisensteina – „Pancerniku Potiomkinie”.
    Najbardziej znane filmy Aleksandrowa to przede wszystkim „Świat się śmieje” (1934), „Cyrk” (1936), „Wołga, Wołga” (1938) i „Wiosna” (1946). Ten pierwszy stał się najpopularniejszą komedią filmową ZSRR.
Muzykę do dzieł Aleksandrowa pisał Izaak Dunajewski (1900–55), niesłusznie dziś zapomniany kompozytor rosyjski żydowskiego pochodzenia, autor pieśni masowych i radzieckich operetek (słynny „Swobodny wiatr”). Paradoks: prawie każdy zna jego marsz z obrazu Aleksandrowa „Cyrk”, ale prawie nikt nie wie, że autorem tego utworu jest właśnie Dunajewski.
    Żoną reżysera była znana radziecka aktorka filmowa i teatralna, tancerka i śpiewaczka, gwiazda jego filmów – Lubow Orłowa.
    Wszystkie dzieła Aleksandrowa wyprodukowała potężna moskiewska wytwórnia filmowa – odpowiednik hollywoodzkiej Fabryki Snów – działający do dziś, Mosfilm. Robotnik z młotem i kołchoźnica z sierpem (gigantyczna rzeźba-pomnik Wiery Muchiny i Borisa Jofana, określana mianem wzorcasocrealizmu) są wyjątkowo dobrze rozpoznawalnym symbolem wytwórni, ukazującym się do dziś w każdej czołówce wyprodukowanego przez nią filmu.